เครื่องวัดแรงดึงน้ำของดิน (Tensiometer)

ธรรมชาติของน้ำในดินคืออยู่ภายใต้แรงดึงดูดของอนุภาคดิน ทำให้น้ำมีพลังงานความดันที่ต่ำกว่าเมื่อเทียบกับน้ำที่มีผิวเรียบสัมผัสกับบรรยากาศปรกติ ค่าพลังงานความดันของน้ำในดินทั่วไปจึงมีค่าต่ำกว่าศูนย์ (ค่าติดลบ) หรือกล่าวได้ว่าน้ำในดินอยู่ภายใต้แรงดึง (tension) จึงเรียกเครื่องมือที่วัดว่า “เครื่องวัดแรงดึงน้ำ” มีหน่วยในระบบปัจจุบันว่า กิโลพาสคาล (kilopascal, kPa) หรือหน่วยในระบบเดิมว่าเซนติบาร์ (centibar, cbar)

เครื่องวัดแรงดึงน้ำของดิน ประเภทที่มีชื่อว่า tensiometer เหมาะกับการใช้งานในดินที่มีความชื้นค่อนข้างสูง โดยเฉพาะกับพื้นที่เกษตรที่มีการให้น้ำชลประทาน เครื่องวัดตอบสนองว่องไวต่อการเปลี่ยนแปลงของระดับพลังงานของน้ำ จึงใช้กำหนดจังหวะเริ่มและหยุดให้น้ำ และใช้ปรับความถี่ของรอบการให้น้ำได้ตรงกับการดูดใช้น้ำจริงของพืช ทำให้สามารถจัดการน้ำในดินให้อยู่ในระดับที่พืชดูดใช้ได้ง่ายและได้ในปริมาณมาก มีช่วงการเติมชดเชยลงดินตรงตามสภาพการลดลงของปริมาณน้ำในดิน รวมทั้งลดการสูญเสียน้ำจากการให้น้ำมากจนไหลเลยชั้นรากพืช อุปกรณ์นี้จึงเอื้อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการให้น้ำแก่พืช แทนการคาดเดาโดยดูสภาพผิวดิน ซึ่งไม่สามารถบอกสภาพของชั้นดินในเขตรากพืชด้านล่างได้

บทความนี้อธิบายการประกอบ การเตรียมเครื่องวัดแรงดึงน้ำ การปรับค่าอ่านบนหน้าปัด (calibration) ก่อนใช้งาน การติดตั้งในภาคสนาม และการดูแลรักษาเครื่องระหว่างใช้งาน รวมถึงให้คำแนะนำในการใช้เครื่องวัดแรงดึงน้ำในการกำหนดการให้น้ำ